خروپف فقط صدایی آزاردهنده است؟ خیر ! کاش فقط همون صدا بود؟
چنانچه آوای خرخرتان خیلی بلند باشد، احتمال دارد روابط شما با شریک زندگی تان گرفتار مشکل شود! آنهم به این خاطر که همسر مهربان، برای رهایی از موزیک ناموزونی که خوابش را به هم زده، ناچار میشود چندبار در شب بیدارتان کند.
درد سر خروپف به همین جا ختم نمیشود. بلای دیگری را پژوهشگران بتازگی مطرح کردهاند؛ این که شاید مبتلا به برونشیت مزمن شوید؛ بیماریای که با سرفههای ناجور و گاهی دشواری تنفس خودش را نشون میدهد.
هنوز معلوم نیست چرا خروپف کردن سبب برونشیت مزمن میشود؛ ولی پژوهشگران کالج آنسان در کره جنوبی اعتقاد دارند افرادی که پنج شب در هفته یا کمتر، خروپف میکنند، بیست و پنج درصد بیشتر از افرادیکه خروپف انجام نمیدهند، گرفتار برونشیت میشوند این احتمال در اشخاصی که شش یا ۷ شب هفته خروپف میکنند تا ۶۸ درصد زیادتر است.
این پژوهشگران میگویند ممکن است لرزش مجراهای هوایی فوقانی و فشار آمدن به آن در اثر خروپف دلیل ایجاد این ملتهب شدن در برونشها (برونشیت) باشد.
جدای از این پیامد، احتمال دارد خروپف خود نشانی از یک مشکل جدی باشد.
مشکلی که به آن «آپنه خواب» یا «قطع تنفس هنگام خواب» میگویند.
جالبه که بدانید خروپف یک نشانه یا نوعی فریاد کمک خواستن است.
نشانهای که خبر از سعی یک آدم برای نفسکشیدن میدهد.
خروپف آوای خروج هوای بازدم است که هنگام خواب بسختی تلاش میکند راه خود را از میان مجاری هوایی فوقانی به بیرون باز کند.
اینگونه تنفس کردن تلاطمی در مجاری هوا به وجود میاورد که سبب لرزش بافت اطراف شده و آوای خروپف را میسازد.
زمانی از خواب سبک وارد خواب ژرف میشویم، عضلات سقف دهان (کام نرم)، زبان و حلق شل شده و به آسانی گرفتار لرزش میشوند.
بهمین دلیل هرچه انسداد راه هوایی بیشتر باشد، آوای خروپف هم بلندتر است.
گرچه آمار نشان میدهد چهل و پنج درصد افراد بزرگسال خروپف کرده و گسترش آن در آقایان بیشتر از خانمها است، ولی حتی کودکان هم از این موضوع در امان نیستند.
خروپف کردن علتهای گوناگونی دارد که برخی از آنها علل و دلایل ساختاری هستند، مثلا: شکل فک، بزرگ بودن زبان یا زبان کوچک ، کام نرم و لوزهها در فرد البته دلایل خارجی مانند چاقی، کشیدن سیگار و استفاده از الکل هم هست که آسانتر میتوان آنها را کنترل کرد.
گهگاه هم ملتهب شدن و آلرژی که سبب پر شدن سینوس از ترشحات میشود، عامل این خروپف است.
ولی بااهمیتترین عاملی که سبب خروپف میشود، قطع تنفس موقع خواب است.
وقتی نفس بیرون نمیآید!
آیا به شما گفتهاند که شبها بلند بلند خروپف میکنید؟ آیا زمانی از خواب بیدار میشوید باز هم حس خسته بودن میکنید؟ آیا در طی روز هم خواب آلودهاید؟ شاید شما هم گرفتار «آپنه خواب» هستید.
آپنه کلمهای یونانی به معنای (بدون نفس) است.
در این وضعیت بافت حلق، گذرگاه هوا را بسته و جلوی تنفس کردن را میکیرد.
مشخصه این دشواری، خر و پف با آوای بلند است که حدود ده ثانیه حرف نزدن به دنبال دارد.
در حقیقت کمبود اکسیژن و افزایش دیاکسید کربن سبب بیدار شدن فرد (هر چند کوتاه که حتی خودش متوجه نشود!) و بازکردن راه هوایی به ضرب و زور یک خرناس بلند شده و بعد مجدد همین مراحل تکرار میشود.
در طی شب این حالت بیست تا سی بار در هر ساعت تکرار میشود. بدین علت است که این اشخاص بطور معمول خواب ژرف و مکفی در شب نداشته و روزها حس خسته بودن میکنند.
البته آپنه خواب دو دلیل دارد: دلیل انسدادی که پیشتر توضیح دادیم و دلیل مرکزی که در آن مغز توانایی فرستادن پیام درست به ماهیچهها به منظور کنترل تنفس را ندارد. (نوع مرکزی خیلی نادر است و در بیماران ناتوانی و نارسایی قلبی و سکته مغزی یا در افرادیکه در ارتفاعات زندگی میکنند رخ میدهد)
نامطلوب نیست بدانید خرخر متناوب رایجترین نشانه در نوع انسدادی آپنه خواب است، درحالیکه در نوع مرکزی، از خواب پریدن با سختی نفس شایعتر است.
وزن زیاد، زیاد بودن مقدار دور گردن (گردن کلفتی!)، بالارفتن فشار خون ، دیابت ، سن بالا، مرد بودن، بزرگی لوزهها، احتقان بینی و بنابراین تنگی راه هوایی، سوابق خانوادگی قطع تنفس در حین خواب، کشیدن سیگار، مصرف داروهای خوابآور و الکل، همه از عوامل مستعدکننده این بیماریاند.
از خروپف شبانه بترسید!
بسیاری از اوقات خود ما متوجه خروپف کردن مان نیستیم و بطور معمول وقتی یکی از نزدیکان به ما ایراد میگیرد که با خروپف کردن مانع خواب او شدهایم، از او دلخور میشویم و با خودمان میگوییم خبر ندارد که خودش چه خر و پفی میکند! ولی حقیقتأ ضروری است از چنین آدم دلسوزی، تشکر هم بکنیم، چون خروپف شبانه چنانچه بهدلیل قطع تنفس در وقت خواب ایجاد شده باشد، امکان دارد در آتیه خطراتی برایمان به وجود بیاورد و نیاز است که هرچه زودتر آن را بهبود ببخشیم.
این اختلال بهدلیل از خواب پریدنهای مکرر و ملال و خستگی روز بعد سبب ازدیاد تصادفات اتومبیل تا ۷ برابر میشود، بهطوری که هر ساله ۱۴۰۰ نفر از رانندگان بهمین دلیل میمیرند.
افزون بر این، خروپف یکسره متعاقب انسداد راه هوایی چنانچه مداوا نشود میتواند سبب ازدیاد فشار خون ، نقص و حمله و سکته قلبی و سکته مغزی و حتی افزایش ریسک سرطان میشود.
آشفتگی در حافظه، افسردگی و ترش کردن معده هم از دیگر عارضههای آپنه خواب است.
در کودکان احتمال دارد سبب بیشتر شدن درصد مبتلا شدن به اختلال بیش فعالی (ADHD)، مشکلات رفتاری و فراگیری در آنها شود.
با توجه به اینکه گرفتاران، متوجه خروپف و از خواب پریدن خود نمیشوند، به دکتر متخصص هم مراجعه انجام نمیدهند، به جز این که کسی به آنها گوشزد کند یا اینکه خواب آلودگی روز بعد آنها را آزار داده و به مطب دکتر بکشاند.
بهمین دلیل علاوه بر بررسی در آزمایشگاه (پلی سومنوگرافی) بتازگی از آزمایش در منزل هم به منظور تشخیص این دشواری استفاده میشود.
این تستها شامل بررسی الگوی خواب و مقدار گیری فعالیت قلب و ریه و مغز در مجاور حرکات اندامها در حین خواب است. افزون بر این از شیوه مقدار گیری اکسیژن خون هم استفاده میشود.
برای موارد اندک این اختلال، کفایت میکند. روش زندگی خود را دگرگون کنید (مثلا وزن کم کرده و سیگار نکشید)
ولی زمانی که اینکارها تأثیری نداشت، دکتر متخصص احتمال دارد بشما سفارش کند از وسائل مخصوصی برای باز نگه داشتن مجاری هوایی خود استفاده نمایید یکی از این وسائل CPAP است، یعنی ابزاری که بطور یکسره فشار مثبت در گذرگاه هوا ایجاد میکند تا هوا به آسانی از بینی شما خارج شود.
در عدهای دیگر نیز با عمل جراحی، بافت مازاد را که راه تنفس شان را گرفته خارج میکنند. اما همیشه تشخیص نوع درمان پس از ویزیت متخصص اختلالات خواب و انجام تست خواب انجام می پذیرد.
در صورت تجربه این قبیل علایم با دکترتان صحبت کنید تا ارزیابی دقیقی درباره دلیل خروپف شما انجام پذیرد.
آپنه انسدادی خواب خطر مرگ به دلیل سرطان، فشارخون، سکته مغزی و قلبی را افزایش می دهد.
این مطلب فقط برای آموزش اطلاعات عمومی پزشکی برای عموم مردم است و به هیچ عنوان جنبه تشخیصی درمانی ندارد و جایگزین ویزیت تخصصی و حضوری پزشک نیست.
دکتر مصطفی امیری متخصص مغزواعصاب و فوق تخصص اختلالات خواب
بورد تخصصی مغزواعصاب از دانشگاه تهران
فلوشیپ اختلالات خواب از اسپانیا