آپنه تنفسی خواب و دکتر متخصص آپنه خواب
وقتیکه بحث خوابیدن شبانه به میان میآید، اغلب ما منحصراً به شمار ساعات خواب توجه میکنیم، ولی کیفیت خوابیدن شبانه نیز درست به اندازهی کمیت آن با اهمیت است.
خواب شبانهی خوب باید پیوسته، ژرف و بدون بیدار شدنهای مکرر باشد.
موارد بسیاری هستند که توانایی دارند در حین خواب شبانهی شما خلل ایجاد کنند و سبب شوند که در طی روز احساس سستی و بیحالی کنید، از این موردها میتوان به دندانقروچه، سندروم پای بیقرار و غیره اشاره کرد.
ولی یکی از با اهمیتترین اختلالاتی که میتواند بسیار پرخطر و در بعضی موارد حتی مرگبار باشد، آپنه خواب یا وقفهی تنفسی درهنگام خواب است.
همراهمان باشید تا بطور کامل با این مشکل خواب جدی و رایج آشنا شوید.
آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب، نوعی اختلال جدی است که در آن تنفس بهطور مکرر قطع میشود و مجدد استمرار پیدا میکند.
چنانچه با آوای بلند خروپف میکنید و حتی بعد از یک خواب شبانهی کامل بازهم خسته اید، احتمال دارد آپنه خواب داشته باشید.
انواع آپنه خواب
آپنه خواب انسدادی: فرم شایعتر آپنه است و هنگامی اتفاق میوفتد که عضلات حلق شل میشوند.
آپنه خواب مرکزی: وقتی اتفاق میوفتد که مغز شما سیگنالهای صحیحی به ماهیچهها کنترلکنندهی تنفس نمیفرستد.
سندروم آپنه خواب مختلط: این نوع آپنه که به آپنه خواب مرکزیِ نیازمند به مداوا نیز شناخته شده است، وقتی اتفاق میافتد که فرد بهطور همزمان مبتلا به آپنه انسدادی و مرکزی باشد.
اگر گمان میکنید که امکان دارد به یکی از انواع آپنه خواب مبتلا باشید، به دکتر رجوع کنید.
درمان متناسب میتواند نشانههای شما را بکاهد و به جلوگیری از مسائل قلبی و دیگر عارضههای نیز کمک نماید.
علائم آپنه خواب
علایم و نشانههای دو آپنه انسدادی و مرکزی، مشترک هستند و بعضی اوقات همین مسئله، تشخیص نوع آپنه را دشوار میسازد.
متداولترین علایم و نشانههای آپنههای خواب انسدادی و مرکزی شامل:
خروپف با آوای بلند که بطور معمول در آپنه انسدادی بارزتر است.
تنفس منقطع در طول خواب بهطوری که اشخاص دیگر متوجه آن شوند.
پریدن غیرمنتظره از خواب به همراه سختی نفس که با احتمال فراوان نشاندهندهی آپنه خواب مرکزی است.
بیدار شدن از خواب با دهان خشک یا گلودرد
سردرد صبحگاهی
عدم توانایی در ماندن در حالت خواب (بیخوابی)
خوابآلودگی شدید در طی روز (خوابزدگی)
مشکلات توجه
تحریکپذیری
آپنه خواب کی خطرناک است؟
چنانچه شما یا یکی از اعضاء خانوادهتان متوجه نکتههای زیر شدید، با دکتر متخصص مشاوره کنید:
خروپف با آوای بلند بهحدی که خواب دیگران یا خودتان را بهم بزند.
سختی نفس، احساس خفگی یا نفسنفس زدنی که شما را از خواب بیدار کند.
وقفههای متناوب در تنفس، در طول خواب
خوابآلودگی شدید در طی روز که احتمال دارد سبب به خواب رفتن شما در هنگام کار، نگاه کردن به تلویزیون یا حتی رانندگی شود.
خیلی از افراد خروپف را بعنوان علامتی جدی درنظر نمیگیرند و البته تمام مبتلایان به آپنه خواب، خروپف نمیکنند؛ ولی چنانچه بلند خروپف میکنید (بهخصوص چنانچه خروپفتان بهطور متناوب قطع و وصل میشود) به دکتر متخصص مراجعه نمایید.
درمورد هرگونه مشکل خواب که میتواند سبب ملال و خستگی مزمن، خوابآلودگی شدید و تحریکپذیری شما شود، از پزشکتان سؤال کنید.
خوابآلودگی شدید در طی روز (خوابزدگی)، میتواند بر اثر آپنه خواب یا اختلالات دیگری نظیر نارکولپسی باشد.
علت آپنه خواب
علل آپنه خواب انسدادی
آپنه انسدادی وقتی اتفاق میافتد که ماهیچههای پشت گلوی شما شل میشوند.
این عضلات از کام نرم، زبان کوچک (بافت مثلثی شکلی که از کام نرم آویزان است)، لوزهها، دیوارههای جنبی حلق و زبان پشتیبانی میکنند.
وقتیکه این عضلات شل میشوند، راه هوایی شما در هنگام تنفس کردن (دَم) باریک یا بسته میشود و شما قادر نیستید هوای لازم دریافت نمایید.
این امر احتمال دارد میزان اکسیژن گلبولهای قرمز خون شما را پایین بیاورد.
مغز شما این عدم توانایی در تنفس کردن را حس میکند و شما را به مدت کوتاهی از خواب بیدار میکند تا قادر باشید راه هوایی خود را مجددا باز کنید.
این بیدار شدن بطور معمول آنقدر کوتاه است که شما آن را بیاد نمیآورید.
امکان دارد در هنگام خوابیدن آوای خرناس، خفگی یا نفسنفس زدن از شما شنیده شود.
این الگو میتواند در طی شب، پنج تا سی بار (یا بیشتر) در هر ساعت تکرار شود.
این اختلالها بر توانایی شما در رسیدن به فازهای مطلوب و ژرف خواب اثر منفی میگذارند و شاید شما در طول ساعات بیداریتان احساس خوابآلودگی خواهید کرد.
امکان دارد که مبتلایان به آپنه انسدادی متوجه نشوند که خوابشان قطع شده است.
درواقع برخی از مبتلایان به این نوع از آپنه خواب، فکر میکنند که در تمام طی شب، خواب راحت و خوبی داشتهاند.
علل آپنه خواب مرکزی
آپنه خواب مرکزی نسبت به آپنه خواب انسدادی، کمتر رخ میدهد و زمانی رخ میدهد که مغز شما نتواند سیگنالها را به ماهیچهها تنفسی انتقال دهد.
این بدان معنی است که شما برای زمانی کوتاه هیچ تلاشی برای تنفس کردن نمیکنید.
در این حالت امکان دارد که با سختی نفس از خواب بیدار شوید یا برای بهخواب رفتن یا در حین خواب ماندن به سختی تقلا کنید.
عوامل خطرساز وقفه تنفسی در خواب
آپنه خواب میتواند برای هر انسانی اتفاق بیوفتد. ولی عوامل خاصی هستند که احتمال گرفتار شدن به آپنه خواب را افزایش میدهند:
عامل هایی که درصد مبتلا شدن به آپنه انسدادی را بالا میبرند.
مازاد و اضافه وزن: اشخاصی که چاق هستند، چهار برابر افرادی با وزن طبیعی، در ریسک خطر آپنه هستند.
رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی میتواند تنفس شما را مسدود کند.
ولی همهی افرادی که آپنه خواب دارند، دارای اضافه وزن نیستند.
دور گردن: اشخاصی که گردنهای کلفتتری دارند، احتمال دارد مجراهای هوایی باریکتری داشته باشند.
دور گردن ۴۳ سانتیمتر به بالا در آقایان و ۳۸ سانتیمتر به بالا در خانمها، خطر گرفتار شدن به آپنه خواب را افزایش میدهد.
باریک بودن راه هوایی: احتمال دارد گلوی شما بهطور ارثی باریک باشد یا احتمال دارد لوزهها یا آدنوئیدها (لوزهی سوم) بزرگ شوند و راه هوایی را مسدود کنند، مخصوصا در اطفال گرفتار به آپنه خواب
مرد بودن: درصد مبتلا شدن به آپنه خواب در آقایان دو برابر خانمها است.
علی رغم این، ریسک مبتلا شدن به آپنه خواب در خانمها دارای وزن اضافه و در دوره یائسگی افزایش میابد.
مُسن بودن: آپنه خواب در سالمندان بسیار شایعتر است.
سابقهی خانوادگی: چنانچه ۱ یا چند نفر از اعضاء خانوادهی شما مبتلا به آپنه خواب باشند، خطر گرفتار شدن شما به آپنه افزایش میابد.
بکارگیری الکل، آرامبخشها و خوابآورها: این مواد ماهیچههای حلق را شل میکنند.
سیگار کشیدن: امکان مبتلا شدن سیگاریها به آپنه انسدادی، ۳ برابر کسانی است که هرگز سیگار نکشیدهاند.
کشیدن سیگار میتواند میزان ملتهب شدن و احتباس مایع را در راه هوایی فوقانی بالا میبرد.
این خطر پس از کنار گذاشتن سیگار، بهطور قابل توجهی کاهش میابد.
گرفتگی بینی: چنانچه در تنفس کردن از بینی مشکل دارید، خواه این دشواری بهخاطر ساختار تنفسیتان باشد یا متعاقب از آلرژی، امکان مبتلا شدن شما به آپنه انسدادی بیشتر است.
عامل هایی که درصد مبتلا شدن به آپنه خواب مرکزی را بالا میبرند.
مُسن بودن: اشخاص میانسال و سالمند در ریسک خطر بیشتری برای گرفتار شدن به آپنه خواب مرکزی هستند.
اختلالات قلبی: مبتلایان به نقص احتقانی قلب، بیشتر در معرض ریسک مبتلا شدن به آپنه خواب مرکزی هستند.
بکارگیری مُسکنهای نارکوتیک (مخدر): داروهای اپیوئید (مخدر)، به ویژه انواع طولانیاثر آنها مانند متادون، ریسک مبتلا شدن به آپنه خواب مرکزی را افزایش میدهند.
سکتهی مغزی: افرادی که در گذشته گرفتار سکته مغزی شدهاند، زیادتر از بقیه در معرض ریسک مبتلا شدن به آپنه خواب مرکزی یا آپنه خواب مرکزی نیازمند به مداوا (آپنه خواب مختلط)، هستند.
خطرات و عارضههای آپنه خواب
آپنه خواب نوعی وضعیت پزشکی جدی درنظر گرفته میشود و احتمال دارد عارضههای زیر را بهدنبال داشته باشد:
۱ ملال و خستگی در طی روز
بیداریهای مکرر متعاقب از آپنه خواب، خواب ژرف و نرمال را غیرممکن میسازد.
مبتلایان به آپنه خواب غالبا به خوابآلودگی شدید در طی روز، ملال و خستگی و تحریکپذیری دچار میشوند.
امکان دارد که شما در تمرکز کردن نیز گرفتار مشکل شوید یا متوجه بشوید که در محیط کار، در هنگام نگاه کردن به تلویزیون یا حتی درهنگام رانندگی خوابتان میبرد.
احتمال تصادف لوازم نقلیه یا بروز حادثه در محیط کار در مبتلایان به آپنه خواب بیشتر است.
هم چنین امکان دارد که احساس کنید تندمزاج، دمدمیمزاج یا افسرده شدهاید.
کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب احتمال دارد کارکرد ضعیفی در مدرسه داشته باشند یا دچار مشکلات رفتاری شوند.
دو بالارفتن فشار خون یا دشواریها قلبی
اُفت غیرمنتظره سطوح اکسیژن خون که در طول آپنه خواب اتفاق میوفتد، فشار خون را افزایش میدهد و ساختار قلبی-عروقی را زیر فشار قرار میدهد.
چنانچه آپنه انسدادی دارید، خطر دچار شدن شما به بالارفتن فشار خون (بیماری فشار خون) بیشتر است.
آپنه انسدادی میتواند ریسک حملات قلبی مکرر و تپش قلب غیرطبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را بالا ببرد.
آپنه انسدادی، احتمال سکته مغزی را نیز افزایش میدهد.
چنانچه بیماری قلبیِ زمینهای وجود داشته باشد، اپیزودهای متعدد کاهش اکسیژن خون (هیپوکسی یا هیپوکسمی) میتواند به مرگ غیرمنتظره متعاقب از نامنظمی تپش قلب منتج شود.
۳ دیابت تایپ دو
مبتلایان به آپنه خواب در قیاس با اشخاصی که این مشکل خواب را ندارند، زیادتر در معرض مبتلا شدن به پایداری به انسولین و دیابت تایپ دو هستند.
چهار سندروم متابولیک
این مشکل، مجموعهای از دیگر عوامل خطری است که با خطر بالای بیماری قلبی در رابطه هستند.
بیماریهایی که سندروم متابلویک را شکل میدهند، عبارت اند از بالارفتن فشار خون، کلسترول غیرطبیعی، قند موجود در خون بالا و افزایش اندازهی دور کمر.
پنج عواقب ناشی از مصرف داروها و عمل جراحی
استفاده از بعضی از داروها و هم چنین بیهوشی کامل در مبتلایان به آپنه انسدادی، امکان دارد که عوارضی را درپی داشته باشد.
احتمال گرفتار شدن این اشخاص به عارضههای بعد از جراحی در جراحیهای اساسی و مهم، بیشتر از دیگران است، چرا که آنها دارای استعداد مبتلا شدن به اختلالات تنفسی هستند، علی الخصوص وقتیکه بیحال یا بیهوش به پشت بلند میکشند.
پیش از عمل جراحی به پزشکتان اطلاع دهید که به آپنه خواب دچارید و تحت چه درمانی هستید.
شش مشکلات کبد
احتمال اخذ برآیند غیرطبیعی از تستهای کارکرد کبد در مبتلایان به آپنه خواب زیادتر است و کبدشان بطور معمول نشانه هایی از زخم را نماش میدهد.
این عارضهای است که به بیماری کبد چرب غیرالکلی شناخته شده است.
۷ کمخوابی یا بیخوابی همسر
خروپف با آوای بلند میتواند مانع شود که اطرافیان شما، ازجمله شریک زندگی تان استراحت و خوابیدن کافی داشته باشند و امکان دارد که در پیوندهای شما مشکل ایجاد نماید.
در بخش زیادی از اوقات، امکان دارد که شریک زندگی تان ناچار شود به اتاق یا حتی طبقهی دیگری از خانه برود تا قادر باشد بخوابد؛ و حتی چنانچه خروپف شما را تحمل کند و محل خوابش را تغییر ندهد، بی تردید گرفتار محرومیت از خواب خواهد شد.
تشخیص آپنه خواب
امکان دارد که دکترتان، براساس نشانههای و نشانههایی که دارید، مشکلتان را ارزیابی نماید یا ممکن است که شما را به یک مرکز مشکل خواب ارجاع دهد.
در این مرکز، متخصص اختلالات خواب میتواند مشخص کند که آیا شما به ارزیابیهای بیشتر احتیاج دارید یا نه.
چنین ارزیابیهایی بطور معمول شامل نظارت شبانه بر تنفس و دیگر عملکردهای بدن در طول خواب میشوند.
حتی امکان دارد که خواب فرد در منزل مورد آزمایش قرار گیرد.
تستهایی که به منظور تشخیص آپنه خواب به کار میروند، شامل:
پلیسومنوگرافی شبانه: در طی این تست، شما به دستگاهی وصل میشوید که فعالیت قلب، ریه، مغز، الگوهای تنفس، حرکات دست و پا و سطوح اکسیژن خونتان را در هنگام خواب تحت نظر میگیرد.
تستهای خواب خانگی: در بعضی از موارد، پزشکتان تستهای سادهای را به منظور تشخیص آپنه خواب در اختیار شما قرار میدهد که میتوانید در خانه از آنها استفاده کنید.
این تستها بطور معمول شامل اندازهگیری تپش قلب، میزان اکسیژن گلبولهای قرمز خون، جریان هوا و الگوهای تنفسی شما هستند.
چنانچه آپنه خواب داشته باشید، نتیجهی آزمایشها، اُفت سطوح اکسیژن در طول آپنهها و افزایش متعاقب آنها با بیدار شدن را نماش میدهد.
چنانچه برآیند غیرطبیعی باشند، امکان دارد که پزشکتان قادر باشد بدون انجام تستهای بیشتر، درمان شما را شروع کند.
دستگاههای قابلحملی که برای نظارت بر خواب به کار میروند، تمام موارد آپنه خواب را شناسایی انجام نمیدهند، بنابراین امکان دارد که علیرغم طبیعی بودن برآیند اولیهی تستهای شما، پزشکتان همچنان پلیسومنوگرافی را سفارش کند.
چنانچه آپنه انسدادی داشته باشید، امکان دارد که پزشکتان شما را به متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع دهد تا امکان وجود هرگونه انسداد (گرفتگی) در بینی یا حلق مورد بررسی قرار گیرد.
امکان دارد که به منظور تشخیص علتهای آپنه خواب مرکزی به متخصص قلب (کاردیولوژیست) یا متخصص ساختار عصبی (نورولوژیست) نیز ارجاع داده شوید.
شیوههای درمان آپنه خواب
در موارد خفیفتر آپنه خواب، امکان دارد که پزشکتان تنها مجموعهای از تغییرات شیوه زندگی، همچون کم کردن وزن یا ترک کردن سیگار را توصیه دهد.
چنانچه حساسیتهای تنفسی داشته باشید، پزشکتان درمانی را برای حساسیتهای شما سفارش خواهد کرد.
چنانچه این اقدامات علایم و نشانههای شما را التیام و بهبود ندادند یا چنانچه آپنه شما میانه تا سهمگین است، باید دیگر شیوههای درمانی را آزمایش کنید..
برخی دستگاهها میتوانند به باز کردن راه هوایی بستهشده (مسدود) کمک کنند.
در دیگر موارد محتمل است به عمل جراحی نیاز باشد.
درمانهای موجود برای آپنه انسدادی شامل:
درمانهای غیرجراحی
فشار مثبت یکسره راه هوایی (CPAP): چنانچه آپنه خواب میانه تا شدید داشته باشید، میتوانید از دستگاهی بهره جویی کنید که هوا را از مسیر ماسکی که درهنگام خواب روی بینیتان قرار میگیرد، وارد بینیتان میکند.
فشار هوایی که این سیستم ایجاد میکند، اندکی افزونتر از فشار هوای اطراف است و به اندازهای است که مسیرهای هوایی فوقانی شما را باز نگاه دارد و از این راه از آپنه و خروپف ممانعت نماید.
گرچه CPAP متداولترین و مطمئنترین روش درمان آپنه خواب است، ولی از دید برخی، پرزحمت یا ناخوشایند است.
به همین سبب عدهای این شیوه درمان را رها میکنند، ولی اغلب افراد با اندکی ممارست میآموزند که چگونه کشش بندها را بشکلی تنظیم نمایند که هم حس آسایش و راحتی کنند و هم فشار هوای شایستهای اخذ نمایند.
امکان دارد که واجب و ضروری باشد تا برای یافتن ماسکی که با آن حس آسایش و راحتی میکنید، بیشتر از یک نوع ماسک را آزمایش کنید.
بکارگیری سیستم رطوبتساز به همراه سیستم CPAP برای بعضی افراد بافایده است.
چنانچه در بکارگیری این سیستم به دشواری برخوردید، آن را کنار نگذارید.
در مورد این موضوع با پزشکتان مشاوره انجام دهید و از او بپرسید که انجام چه تغییراتی میتواند به آسانی بیشتر شما در هنگام بکارگیری سیستم یاری رساند.
بعلاوه، چنانچه علیرغم بکارگیری این سیستم همچنان خروپف میکنید یا خروپفتان مجدد آغاز شده است، با پزشکتان زنگ برقرار کنید.
امکان دارد که واجب و ضروری باشد تا با هر دفعه تغییر وزنتان، فشار سیستم CPAP مجددا تنظیم شود.
دیگر دستگاههای فشار راه هوایی: چنانچه بکارگیری سیستم CPAP همچنان برای شما دشوار است، میتوانید از سیستم دیگری بهره جویی کنید که درهنگام خواب، فشار هوا را بطور اتوماتیک تنظیم مینماید (Auto-CPAP)
سیستم دیگری بنام BiPAP یا فشار مثبت راه هوایی از نوع دوسطحی نیز وجود دارد.
این دستگاهها درهنگام دم، فشار هوای بیشتر و درهنگام بازدم، فشار هوای پایینتر را مهیا میکنند.
سیستم فشار مثبت بازدمی راه هوایی (EPAP): این دستگاههای کوچک و تککاربره، پیش از خوابیدن روی هر سوراخ بینی گذاشته میشوند.
این سیستم، دریچهای است که اجازهی ورود آزادانهی هوا را درهنگام دم میدهد، ولی درهنگام بازدم، هوا باید از سوراخهای کوچکی که در دریچه تعبیه شدهاند، عبور کند.
این امر، فشار موجود در راه هوایی را افزایش میدهد و آن را باز نگه میدارد.
امکان دارد که این سیستم قادر باشد به کاهش خروپف و خوابآلودگی مبتلایان به آپنه انسدادی اندک یاری نماید و گزینهای مناسب برای افرادی باشد که قادر به تحمل سیستم CPAP نیستند.
ابزارهای دهانی: گزینهی دیگر، پوشیدن ابزاری دهانی است که برای باز نگه داشتن گلوی شما طراحی شده است.
بی تردید CPAP مؤثرتر از ابزارهای دهانی است، ولی بکارگیری ابزارهای دهانی آسانتر است.
بعضی از آنها طوری طراحی شدهاند که با جلو آوردن فک، راه حلق را باز نگه میدارند؛ که گهگاه اوقات میتواند در کاهش خروپف و آپنه انسدادی اندک مؤثر باشد.
شما میتوانید این ابزار را از دندانپزشکتان بخواهید.
امکان دارد که واجب و ضروری باشد تا پیش از یافتن ابزار مناسب، ابزارهای گوناگونی را آزمایش کنید..
وقتیکه ابزار مناسب خودتان را پیدا کردید، میبایست در طول سال نخست و بعد از آن نیز بهطور مرتب با دندانپزشکتان در رابطه باشید و با او تمرین نمایید تا طرز بکارگیری آن را بطور کامل یاد بگیرید، اطمینان حاصل کنید که سیستم همچنان مناسب شماست و هم چنین نشانههای و نشانههایتان را مجددا ارزیابی کنید.
جراحی آپنه خواب
چنانچه دیگر شیوههای درمانی مؤثر واقع نشوند، دکتر متخصص روش جراحی را بهتان پیشنهاد میکند.
عموما پیش از درنظر گرفتن جراحی، لااقل یک دورهی آزمایشی سهماهه از گزینههای درمانی دیگر پیشنهاد میگردد.
با وجود این برای اشخاص معدودی که دارای مشکلات خاصی در ساختار فکشان هستند، جراحی بهعنوان نخستین و مطلوبترین گزینه بکار میرود.
مقصود از جراحی در آپنه خواب، بزرگ نمودن راه هوایی از مسیر بینی یا حلق است که امکان دارد سبب خروپف یا بسته شدن مسیرهای هوایی فوقانی در فرد و آپنه خواب شده باشد. گزینههای جراحی شامل:
خارج نمودن بافت: در این شیوه که اوولوپالاتوفارینگوپلاستی نامیده میشود، پزشکتان بافتی را از پشت دهان و بالای گلوی شما خارج میکند.
لوزهها و آدنوئیدهای شما هم بطور معمول برداشته میشوند.
این جراحی میتواند مانع از لرزیدن ساختارهای حلق و درنتیجه جلوگیری از خروپف شود.
این شیوه تأثیر کمتری نسبت به CPAP دارد و درمان مطمئنی برای آپنه انسدادی درنظر گرفته نمیشود.
برداشتن بافتها در پشت حلق با انرژی رادیوفرکانسی (قطع رادیوفرکانسی) میتواند گزینهی خوبی برای آنهایی باشد که قادر نیستند CPAP یا ابزارهای دهانی را تحمل کنند.
جابهجایی فک: در این شیوه، استخوان فک شما بسمت پیش رو و جلو حرکت داده میشود.
این کار، محیط پشت زبان و کام نرم را بزرگ میکند و احتمال انسداد را تقلیل میدهد.
بدین روش، توسعهی ماگزیلا مندیبولار گفته میشود.
کاشت: بعد از آن که شما بیحسی موضعی اخذ کردید، میلههایی پلاستیکی از مسیر عمل جراحی در درون کام نرم جایگذاری میشوند.
ایجاد یک گذرگاه هوایی جدید (تراکئوستومی): چنانچه دیگر شیوههای درمانی برای شما مؤثر واقع نشوند و شما مبتلا به آپنه خواب شدید و پرخطر باشید، امکان دارد که به این جراحی نیاز پیدا کنید.
جراح در این شیوه، سوراخی در گردن شما ایجاد میکند و یک لولهی پلاستیکی یا فلزی را در آن قرار میدهد که شما میتوانید از طریق آن نفس بکشید.
شما بایست این سوراخ را در طی روز بپوشانید ولی درهنگام خواب، پوشش آن را بردارید تا قادر باشید از مسیر آن نفس بکشید.
با این کار ناچار نیستید تا برای تنفس کردن از راه هوایی بستهشده در گلوی خود استفاده نمایید و بجای آن با ریههایتان نفس میکشید.
عملهای جراحی دیگری نیز هستند که به وسیلهی پاکسازی یا بزرگ نمودن گذرگاه هوایی به کاهش خروپف و درمان آپنه خواب کمک میکنند:
جراحی بینی برای برداشتن پولیپها یا صاف کردن تیغهی خم (کج) بین سوراخهای بینی (انحراف تیغهی بینی)
جراحی برای برداشتن لوزهها یا آدنوئیدهای بزرگشده
جراحی کم کردن وزن
درمانهای موجود برای آپنه خواب مختلط و مرکزی شامل:
درمانهای غیرجراحی آپنه در خواب
درمان مشکلات پزشکی در ارتباط با آپنه: علتهای محتمل آپنه خواب مرکزی عبارت اند از اختلالهای قلبی یا عصبی-عضلانی، که درمان این بیماریها امکان دارد در کاهش آپنه خواب مؤثر باشد.
بهعنوان نمونه درمان ناتوانی و نارسایی قلبی احتمال دارد آپنه خواب مرکزی را برطرف کند.
اکسیژن مکمل: بکارگیری اکسیژن مکمل درهنگام خواب محتمل است به تسلی نشانههای آپنه خواب مرکزی یاری رساند.
فرمهای متنوعی از اکسیژن و هم چنین دستگاههای گوناگونی برای رساندن اکسیژن به ریههای شما وجود دارند.
تهویهی تطبیقی سِروو (ASV): این سیستم جریان هوا که بهتازگی موردتأیید قرار گرفته است، الگوی تنفس طبیعی شما را بدست میآورد و اطلاعات مرتبط به آن را در یک کامپیوتر توکار اندوخته میکند.
این سیستم بعد از به خواب رفتن شما از فشار هوا برای طبیعی کردن الگوی تنفسیتان و پیشگیری از ظهور وقفه در تنفس استفاده میکند.
بهنظر میرسد که در بعضی موارد، سیستم ASV در معالجه آپنه خواب مختلط موفقتر از دیگر فرمهای فشار مثبت راه هوایی عمل میکنند.
فشار مثبت یکسره راه هوایی (CPAP): این شیوه که در آپنه انسدادی نیز بکار میرود، شامل قرار دادن یک ماسک فشار یکسره روی بینی، در هنگام خواب است.
CPAP احتمال دارد خروپف را ازبین ببرد و از آپنه خواب جلوگیری نماید.
درست همانند درمان آپنه انسدادی، با اهمیت است که طبق دستور پزشکتان از این سیستم بهره جویی کنید.
چنانچه ماسکتان شما را اذیت میکند یا فشار هوا برای شما بیشازحد قدرتمند است، با پزشکتان گفتگو کنید. تا تنظیمات واجب و ضروری را انجام بدهد.
فشار مثبت راه هوایی از نوع دوسطحی (BiPAP): برخلاف CPAP که فشار مثبت و مداومی را در هنگام تنفس برای راه هوایی فوقانی شما میسر میکند، در BiPAP، فشار هوا درهنگام دم بالاتر است و درهنگام بازدم کاهش میابد.
مقصود از این درمان، یاری به الگوی تنفس پایین در آپنه خواب مرکزی است.
برخی دستگاههای BiPAP توانایی دارند بهگونهای تنظیم شوند که درصورت تشخیص توقف تنفس برای چند لحظه، بهطور اتوماتیک به شما اکسیژن برسانند.
علاوهبر این درمانها، امکان دارد که آگهیهایی را درمورد درمانهای مختلف آپنه خواب در مجلات بخوانید یا از رادیو و تلویزیون بشنوید.
پیش از آزمون کردن هر یک از آنها و فهمیدن اینکه چه میزان توانایی دارند مفید باشند، با پزشکتان مشاوره انجام دهید.
ماسکهای CPAP گوناگونی در بازار وجود دارند.
ماسکهای فشار مثبت راه هوایی (CPAP) در مدلها و اندازههای گوناگونی برای علاج آپنه خواب به بازار عرضه میشوند.
هر کس دارای نیازها، اولویتها و شکل صورت متفاوتی است و بعضی اوقات امکان دارد که فرد بیمار ناچار شود تا پیش از یافتن ماسک مناسب، ماسکهای گوناگونی را آزمون کند.
سایزبندی برندها و مدلهای مختلف ماسک توانایی دارند باهم متفاوت باشند.
گاهی وقتها واجب است که چندین مدل و سایز را آزمایش کنید. تا قادر باشید بهترین ترکیب از راحتی و کارایی را بیابید.
بهعنوان مثال؛ چنانچه از سایز کوچک یکی از این برندها استفاده میکنید، لزوما بدین معنی نیست که در برند دیگر نیز باید از ماسک سایز کوچک بهره جویی کنید.
سایزگیری درست برای راحتی و کارکرد ماسکها خیلی پراهمیت است.
در این جا به چند مدل گوناگون از ماسک CPAP و مزیتهای محتمل هر یک از آنها نگاهی میاندازیم.
برای اینکه اطمینان حاصل کنید ماسکتان متناسب با نیازهای شماست و بطور کامل اندازه است، با دکتر و فروشندهی ماسک CPAP مشاوره انجام دهید.
ماسک بالشتکدار بینی
در این گونه از ماسک، بالشتکهای بینی روی سوراخهای بینی قرار میگیرند و از این راه، فشار هوای نیازی وجود ندارد مهیا میکنند.
این ماسک میتواند در شرایط زیر مفید باشد:
چنانچه در ماسکهایی که قسمت بیشتری از صورت شما را میپوشانند، حس ناراحتی و اضطراب میکنید.
چنانچه میدان دید کاملی برای مطالعه یا نگاه کردن به تلویزیون میخواهید.
چنانچه میخواهید عینک بزنید.
چنانچه موی صورتتان در حدی است که در کارکرد دیگر ماسکها خلل ایجاد میکند.
ماسکهای بینی
این ماسک، بینی را میپوشاند و از این راه فشار هوای نیازی وجود ندارد تأمین میکند.
این ماسکها میتوانند در شرایط زیر مفید باشند:
چنانچه پزشکتان دستور داده است که فشار هوا روی درجهی بالا تنظیم شود.
چنانچه درهنگام خواب، زیاد به این طرف و آن طرف حرکت میکنید.
ماسکهای کل صورت
این ماسک، بینی و دهان شما را میپوشاند و فشار هوای نیازی وجود ندارد تأمین میکند.
این ماسکها میتوانند در شرایط زیر مفید باشند:
چنانچه کیپ شدن بینی دارید و تنفس از راه بینی برای شما سخت است.
چنانچه علیرغم آزمون کردن یه ماههی ماسک بینی یا رابط بالشتکدارِ دارای ویژگی رطوبت گرم یا بند چانه یا هردو برای بسته نگه داشتن دهانتان، همچنان شبها از دهن نفس میکشید.
درمان هایی که در خانه انجام میشود و راه و روش زندگی
در موارد زیادی امکان دارد که خودمراقبتی، مناسبترین راهی باشد که میتوانید به منظور مواجهه با آپنه انسدادی و شاید آپنه خواب مرکزی به کار ببرید. این نکتهها را آزمون کنید:
وزن اضافهی خود را اندک کنید: حتی کم کردن وزن اندک همچنین میتواند به اندک کردن میزان تنگی حلق شما یاری دهد.
در بعضی از موارد، چنانچه به وزن نرمال برگردید، امکان دارد که آپنه خواب بطور کامل التیام و بهبود یابد.
ولی چنانچه وزنتان مجدد بالا برود، آپنه خواب باز خواهد گشت.
ورزش کنید: فعالیت بدنی منظم میتواند به کاستن نشانههای آپنه انسدادی یاری رساند (حتی بدون کاهش وزن)
تلاش کنید در اغلب روزهای هفته، سی دقیقه تحرک جسمانی میانه مانند پیادهروی تند را در برنامهی زندگی خود بگنجانید.
از استفاده از الکل و داروهای خاصی مانند آرامبخشها و قرصهای خوابآور پرهیز کنید: اینها ماهیچههای پشت حلق شما را شل میکنند که همین موضوع در تنفس خلل ایجاد میکند.
به جای خوابیدن به پشت، به پهلو یا روی شکمتان بخوابید: خوابیدن به پشت میتواند سبب میگردد که زبان و کام نرم به پشت گلویتان خم شوند و راه هوایی شما را مسدود کنند.
به منظور پرهیز از خوابیدن به پشت، یک توپ تنیس را به قسمت بالای پیژامهی خود بدوزید.
در شب، گذرگاه تنفسی بینیتان را باز نگه دارید: برای یاری به باز نگه داشتن راه بینی، از اسپری بینی سالین (نمکی) بهره جویی کنید.
درمورد بکارگیری هرگونه داروی ضداحتقان یا آنتیهیستامین با پزشکتان مشاوره انجام دهید، چرا که این داروها عموما برای استفادهی کوتاهمدت توصیه میشوند.
چنانچه سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید: کشیدن سیگار، آپنه انسدادی را شدت میبخشد.
آماده شدن برای ملاقات با دکتر
چنانچه شما یا شریک زندگی تان حدس میزنید که به آپنه خواب گرفتار هستید، پسندیدهتر است اول به دکتر متخصص خانوادگیتان مراجعه نمایید.
با وجود این، احتمال دارد که در بعضی از موردهای، درهنگام نوبت گرفتن، بی درنگ به متخصص اختلالات خواب ارجاع داده شوید.
با توجه به اینکه مدت زمان ویزیت دکتر متخصص میتواند کوتاه باشد و شما باید درمورد مسائل زیادی گفتگو کنید.، بهترست که از قبل خودتان را برای ملاقات با دکتر آماده نمایید.
اینها بعضی از اطلاعاتی هستند که به شما یاری میکنند تا برای ملاقات با پزشکتان آماده شوید و به انتظاراتی کی میتوانید از پزشکتان داشته باشید واقف شوید.
از محدودیتهای پیش از ملاقات با دکتر آگاه شوید: درهنگام گرفتن نوبت قطعا سؤال کنید که آیا ضروری است تا امورات خاصی را پیش از ویزیت دکتر متخصص انجام دهید یا نه، مانند اصلاح برنامه غذایی یا نوشتن عادات خواب در دفترچه
تمام علائمتان را یادداشت کنید: ازجمله افرادی که شاید از عقیده شما ارتباطی با مشکل پزشکی فعلیتان نداشته باشند.
اطلاعات شخصی اساسی و مهم را یادداشت کنید: ازجمله هرگونه فشار و اضطراب و نگرانی شدید یا تغییرات جدیدی که در زندگیتان اتفاق افتاده است.
لیستی از تمام داروها، ویتامینها یا مکملهایی که مصرف میکنید، آماده کنید.
در صورت امکان از یکی از اعضاء خانواده یا دوستانتان بخواهید تا همراه شما به مطب بیایند: آنها توانایی دارند اطلاعاتی را که از قلم انداخته یا فراموش کردهاید، به یاد بیاورند و از اونجایی که احتمال دارد شریک زندگی تان افزونتر از خود شما از علائمتان اطلاع داشته باشد، پسندیدهتر است به همراه او نزد دکتر بروید.
سؤالات مورد نظرتان را یادداشت کنید تا از دکتر بپرسید.
زمان ویزیت شما محدود است پس آماده کردن لیستی از سؤالات محتمل، به شما یاری خواهد کرد که حداکثر سود را از ملاقاتتان ببرید. بعضی از سؤالات اساسی که میتوانید درمورد آپنه خواب از دکتر خود سوال کنید، شامل:
محتملترین دلیل نشانههای من چیست؟
من بانجام چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟ آیا این تستها نیازمند آمادهسازی خاصی هستند؟
آیا مشکل من موقتی است یا طولانیمدت؟
چه درمانهایی برای این دشواری وجود دارد؟
از عقیده شما کدام مداوا برای من مناسبتر است؟
من مشکلات سلامتی دیگری نیز دارم. چگونه میتوانم این بیماریها را در مجاور هم به بهترین شکل ممکن مدیریت کنم؟
آیا بایست به متخصص مراجعه کنم؟
آیا شما بروشور یا جزوهای دارید که در اختیار من قرار دهید؟ چه وبسایتهایی را توصیه میکنید؟
علاوهبر سؤالاتی که برای پرسیدن از پزشکتان آماده کردهاید، قطعا سؤالات دیگری را که امکان دارد در هنگام ویزیت به ذهنتان برسند، از او بپرسید.
آنچه میتوانید از پزشکتان انتظار داشته باشید.
شاید پزشکتان سؤالاتی را از شما خواهد پرسید که شامل:
از چه وقتی متوجه علائمتان شدید؟
آیا نشانههای شما یکسره هستند یا میآیند و میروند؟
شدت نشانههای شما چه میزان است؟
شریک زندگی تان نشانههای شما را چگونه توصیف میکند؟
آیا وقتیکه تنفستان در حین خواب قطع میشود، متوجه میشوید؟ چنانچه اینطور است، هر شب چندبار این رویداد میافتد؟
آیا چیزی هست که به کاهش علائمتان کمک کند؟
آیا چیزی هست که سبب نامطلوبتر شدن علائمتان شود؟ (مانند وضعیت خوابیدن یا مصرف الکل)
آنچه میتوانید در این بازه انجام دهید.
تلاش کنید که به پهلو بخوابید.
اغلب فرمهای آپنه خواب با خوابیدن به پهلو خفیفتر میشوند.
از الکل استفاده ننمایید.
الکل، آپنه انسدادی و مختلط را شدت میبخشد.
از داروهای آرامبخش استفاده ننمایید.
دواهایی که شما را آرام میکنند یا سبب خوابآلودگیتان میشوند، توانایی دارند آپنه خواب را وخیمتر کنند.
چنانچه خوابآلود هستید، رانندگی نکنید.
در صورت مبتلا شدن به آپنه خواب احتمال دارد بهشدت خوابآلود شوید که میتواند شما را در ریسک تصادف قرار بگذارد..
در برخی از موارد امکان دارد یک دوست نزدیک یا یکی از اعضاء خانوادهتان به شما بگوید که از آنچه حس میکنید، خوابآلودهتر هستید.
در یک چنین وضعیتی به هیچوجه رانندگی نکنید.
دکتر مصطفی امیری متخصص مغزواعصاب و فوق تخصص اختلالات خواب
بورد تخصصی مغزواعصاب از دانشگاه تهران
فلوشیپ اختلالات خواب از اسپانیا