آپنه انسدادی خواب در بزرگسالان: راهنمای جامع برای بیماران

در طول خواب، هوا با یک الگوی منظم به داخل و خارج بینی، گلو و ریه ها جریان می یابد. آپنه خواب باعث کاهش یا توقف دوره ای حرکت هوا می شود. آپنه خواب انسدادی و آپنه خواب مرکزی (غیر انسدادی) دو نوع آپنه خواب هستند. برخی از آپنه ها شامل هر دو نوع هستند (آپنه “مخلوط”). هر دو نوع آپنه خواب منجر به کاهش تنفس می شود. آپنه انسدادی خواب زمانی رخ می دهد که گلو باریک یا بسته می شود و باعث ایجاد الگوهای تنفس نامنظم می شود. آپنه خواب مرکزی به دلیل تغییر در کنترل و الگوی تنفسی باعث تنفس نامنظم می شود، اگرچه گلو باز می ماند.

آپنه خواب یک اختلال مهم است که می تواند لذت و کیفیت خواب، هوشیاری و کارایی در هنگام بیداری و توانایی رانندگی ایمن را مختل کند. همچنین می تواند عواقب طولانی مدت داشته باشد. تقریباً 25 درصد از افراد تا حدی در معرض خطر آپنه خواب هستند [1]. مردان بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می گیرند، اگرچه پس از یائسگی، وضعیت مساوی تر است. سایر عوامل خطر عبارتند از سن میانسالی و بالا، اضافه وزن یا چاقی و کوچکی دهان و گلو.

این نوشته بر شایع‌ترین نوع آپنه خواب در بزرگسالان متمرکز است: آپنه انسدادی خواب (OSA).

آپنه خواب چطور ممکن است رخ دهد؟

گلو توسط ماهیچه هایی احاطه شده است که راه هوایی را در حین گفتار، بلع و تنفس کنترل می کنند. این ماهیچه ها از جمجمه و دهان گسترش یافته و یک لوله انعطاف پذیر (راه هوایی اولیه که هوا را به ریه ها منتقل می کند) را احاطه کرده اند. عضلات در هنگام خواب شل می شوند که می تواند باعث باریک شدن گردن شود (شکل 1). اکثر افراد با وجود این انقباض می توانند به طور طبیعی نفس بکشند. در برخی موارد، ممکن است منجر به خروپف شود، با جریان هوا محدود یا کاملاً مسدود شده است (شکل 2). آپنه انسدادی زمانی رخ می دهد که راه هوایی به طور کامل مسدود شده باشد و جریان هوایی وجود نداشته باشد. هیپوپنه با انسداد جزئی و کاهش جریان هوا مشخص می شود. یک فرد می تواند هم آپنه خواب و هم هیپوپنه داشته باشد.

تنفس ناکافی ناشی از آپنه یا هیپوپنه باعث کاهش سطح اکسیژن و افزایش سطح دی اکسید کربن می شود. از آنجایی که راه هوایی مسدود شده است، تنفس سریع یا سخت تر تا زمانی که دوباره باز نشود به افزایش سطح اکسیژن کمک نمی کند. به طور معمول، انسداد نیاز دارد که فرد مبتلا به طور لحظه ای بیدار شود تا ماهیچه های راه هوایی فوقانی را درگیر کند. پس از باز شدن راه هوایی، فرد چندین نفس عمیق می کشد تا بتواند نفس خود را حفظ کند. وقتی فرد از خواب بیدار می شود، ممکن است خرخر کند یا با صدای بلند خروپف کند. به ندرت ممکن است فرد کاملاً با احساس نفس نفس زدن، خفگی یا خفگی از خواب بیدار شود.

اگر فرد سریع به خواب برود، این تجربه را فراموش خواهد کرد. بسیاری از افراد مبتلا به آپنه خواب از اختلال تنفسی خود در طول خواب آگاه نیستند و همه بیماران دفعات اختلال خواب خود را دست کم می گیرند. بیدار شدن از خواب باعث ایجاد طراوت در خواب می شود و در نتیجه باعث خستگی و خواب آلودگی در زمان بیداری می شود.

علل آناتومیک آپنه انسدادی خواب – برخی افراد به دلیل باریک بودن راه هوایی فوقانی به OSA مبتلا می شوند. همانطور که استخوان های صورت و جمجمه رشد می کنند، برخی از افراد دارای صورت کوچک، دهان کوچک و زبانی هستند که برای دهان خیلی بزرگ به نظر می رسد. این ویژگی‌ها عمدتاً ارثی هستند، که توضیح می‌دهد که چرا OSA در خانواده‌های خاصی خوشه‌بندی می‌شود. چاقی همچنین خطر بسته شدن راه هوایی را افزایش می دهد. بزرگ شدن لوزه ها می تواند علت مهمی به خصوص در جوانان باشد. زمانی که این ویژگی‌ها احتمال آپنه خواب را افزایش می‌دهند، بعید است که در هنگام بیدار شدن فرد، علائم یا مشکلات قابل مشاهده‌ای ایجاد کنند.

علائم آپنه خواب

شایع ترین علائم OSA خروپف بلند، خستگی و خواب آلودگی در طول روز است. با این حال، برخی از افراد هیچ علامتی ندارند. به عنوان مثال، اگر فرد جفت خواب نداشته باشد، ممکن است از خروپف خود بی خبر باشد. خستگی و خواب آلودگی می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله کار زیاد و افزایش سن باشد. در نتیجه، ممکن است یک فرد مدتی طول بکشد تا متوجه شود که مشکلی دارد. یک همراه یا همسر اغلب فرد را وادار می کند تا به دنبال کمک پزشکی باشد (مثلاً مکث، خروپف و خروپف در هنگام خواب).

علائم دیگر ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

• خواب بی قرار
• بیدار شدن با خفگی، نفس نفس زدن یا خفگی.
• سردرد صبحگاهی، خشکی دهان یا گلودرد.
• بیدار شدن مکرر برای ادرار کردن
• بیداری بیقرار و تنبل
• انرژی کم، مشکل در تمرکز و اختلال حافظه

عوامل خطر – عوامل زیر خطر آپنه خواب را افزایش می دهند

• افزایش سن – OSA ممکن است در هر سنی ایجاد شود، اما در افراد میانسال و مسن شایع تر است.
• جنسیت مردانه و هورمون ها – OSA در مردان دو برابر زنان است، به ویژه در مردان میانسال و کسانی که هورمون های جایگزین دریافت می کنند.
• چاقی – هر چه فرد چاق تر باشد، احتمال ابتلا به OSA بیشتر می شود.
• آرام بخش با دارو یا الکل باعث کاهش تنفس و جلوگیری از بیدار شدن در هنگام خواب می شود، اما همچنین می تواند حملات آپنه (نفس نداشتن) را افزایش دهد که می تواند مضر باشد.
• ناهنجاری راه هوایی که باعث باریک شدن می شود (به عنوان مثال، لوزه های بزرگ).

پیامدهای آپنه خواب

هوشیاری، مشکل تمرکز و خستگی. در نتیجه احتمال خرابی، تصادف و اشتباه بیشتر است. طبق مطالعات انجام شده، افراد مبتلا به OSA شدید بیش از دو برابر بیشتر از افراد بدون آپنه خواب در معرض تصادفات رانندگی قرار دارند. به افراد مبتلا به OSA توصیه می شود که متوجه خطر شوند و در مورد راه های جایگزین خود برای رانندگی، کار و انجام سایر فعالیت های پرخطر با یک پزشک مشورت کنند.

علاوه بر این، OSA درمان نشده ممکن است خطر ابتلا به اختلالات قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، حمله قلبی، ریتم نامنظم قلب، یا سکته را افزایش دهد یا کاهش دهد. این خطر ممکن است به تغییرات ضربان قلب و فشار خون که در طول خواب رخ می دهد نسبت داده شود.

تشخیص آپنه خواب

یک پزشک ماهر پزشکی خواب که شرایط سلامت فرد را درک می کند، برای تشخیص OSA و ارائه یک استراتژی درمانی مناسب است. تشخیص اغلب بر اساس سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات فرد است که شامل موارد زیر است:

• شکایت از خروپف و بد خوابی
• اندازه گردن (بیش از 17 اینچ در مردان یا 16 اینچ در زنان) با افزایش بروز آپنه خواب مرتبط است.
• راه هوایی فوقانی باریک: مشکل در دیدن گلو به دلیل بزرگی زبان برای دهان
• فشار خون بالا، به ویژه زمانی که به درمان مقاوم باشد.
• اگر یکی از دوستان در تختخواب بیمار را در طول دوره‌های تنفس قطع شده (آپنه)، خفگی، یا نفس نفس زدن در خواب دیده باشد، احتمال آپنه خواب زیاد است.
• پلی سومنوگرام به یک تحقیق خواب شبانه اشاره دارد. پلی سومنوگرام تلاش تنفسی و جریان هوا، سطح اکسیژن خون، ضربان قلب و ریتم، مدت چرخه خواب، وضعیت بدن و حرکت بازو/پا را اندازه گیری می کند.

ابزارهایی در خانه وجود دارند که تنفس، اشباع اکسیژن، وضعیت بدنی و ضربان قلب را اندازه گیری می کنند، اما خواب را اندازه گیری نمی کنند. اگر پزشک به شدت به آپنه خواب متوسط یا شدید مشکوک باشد و بیمار هیچ بیماری یا اختلال خواب دیگری که ممکن است با تفسیر داده ها تداخل داشته باشد نداشته باشد، نظارت خانگی جایگزین مناسبی برای تست استاندارد آزمایشگاهی خواب است.

درمان آپنه خواب

هدف از درمان باز نگه داشتن راه هوایی در هنگام خواب است. درمان موثر علائم اختلال خواب را از بین می برد و در عین حال پیامدهای سلامتی طولانی مدت را کاهش می دهد. اکثر درمان ها نیاز به استفاده شبانه دارند. مسئله هم برای درمانگر و هم برای بیمار این است که یک درمان موفق را انتخاب کنند که مناسب شرایط بیمار و برای استفاده طولانی مدت بی خطر باشد.

فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP)

موفق ترین، قابل اعتمادترین و پرکاربردترین درمان برای آپنه خواب است. این دستگاه از فشار هوای یک دستگاه مکانیکی برای باز نگه داشتن راه هوایی فوقانی هنگام خواب استفاده می کند. یک دستگاه CPAP (شکل 3) از یک اتصال محکم هوا به بینی استفاده می کند، معمولاً یک ماسک، که به یک لوله و یک دمنده که فشار ایجاد می کند متصل است [3]. دستگاه ها باید به راحتی در سوراخ بینی، روی بینی یا بین بینی و دهان قرار گیرند. CPAP باید هر زمان که کاربر می خوابد (روز یا شب) استفاده شود.

دستگاه CPAP ممکن است در آزمایشگاه خواب روشن شود، جایی که یک متخصص می تواند فشار را تنظیم کند و تجهیزات بهینه را برای باز نگه داشتن راه هوایی انتخاب کند. روش دیگر، یک دستگاه “خودکار” با عملکرد فشار خود تنظیم، هنگامی که با آموزش و آموزش کافی ترکیب شود، می تواند درمان را بدون نیاز به تست خواب دیگر آغاز کند. دستگاه‌های CPAP اکنون کاملاً بی‌صدا هستند و قرار دادن ماسک مناسب ضروری است، اما اکثر افراد در صورتی که علائم آنها را کاهش دهد، درمان را می‌پذیرند. با این حال، مشکلات مربوط به راحتی ماسک و/یا احتقان بینی باعث کاهش استفاده منظم به 50 درصد از افراد پس از دو سال می شود.

همانطور که تکنولوژی پیشرفت می کند، ادامه ملاقات با یک پزشک مراقبت های بهداشتی باعث ترویج درمان موثر می شود. شما، پزشکان، درمانگران و بیمه‌گران اغلب از داده‌های دستگاه CPAP برای ردیابی اثربخشی درمان استفاده می‌کنید. CPAP ممکن است با ویژگی‌های مختلفی برای افزایش راحتی و رفع مشکلاتی که ممکن است در طول درمان ایجاد شود، اجرا شود. در صورت تداوم علائم یا تغییر وضعیت فرد، مانند رشد یا کاهش وزن، ممکن است تغییراتی در درمان لازم باشد.

تنظیم رفتار و سبک زندگی می تواند به اکثر افراد مبتلا به OSA کمک کند.

• تغییر وضعیت خواب – تغییر وضعیت خواب (برای جلوگیری از خوابیدن به پشت) ممکن است به بیماران مبتلا به OSA کمک کند تا کیفیت خواب خود را بهبود بخشند. با این حال، حفظ آن در طول شب دشوار است و به ندرت یک گزینه رضایت بخش است.
• کاهش وزن – افراد چاق یا دارای اضافه وزن از کاهش وزن سود زیادی می برند. اصلاح رژیم غذایی، ورزش و/یا درمان جراحی همگی روش‌های به همان اندازه موثر برای کاهش وزن هستند. با این حال، حفظ کاهش وزن می تواند چالش برانگیز باشد. میزان موفقیت پنج ساله کاهش وزن بدون جراحی تقریباً 5 درصد است که به این معنی است که 95 درصد از افراد وزن از دست رفته خود را به دست می آورند. (به «آموزش به بیمار: کاهش وزن (فراتر از اصول اولیه)» مراجعه کنید.)
• اجتناب از الکل و سایر داروهای آرام بخش – الکل می تواند خستگی را تشدید کند و احتمال تصادف یا آسیب را افزایش دهد. به افراد مبتلا به OSA معمولا توصیه می شود که l مصرف کنند الکل کم یا بدون الکل، حتی در طول روز. به همین ترتیب، افرادی که از داروهای ضد اضطراب یا آرام بخش برای خواب استفاده می کنند، باید در مورد تأثیر این داروها بر آپنه خواب با پزشک خود مشورت کنند.

اگر مبتلا به OSA هستید، باید سایر پزشکان، به ویژه جراحان، را در مورد وضعیت خود و خطرات آرام بخشی اطلاع دهید. افراد مبتلا به OSA که بیهوشی و/یا داروهای ضد درد بعد از عمل دریافت می‌کنند، به مراقبت و نظارت ویژه نیاز دارند تا خطر مسدود شدن راه هوایی کاهش یابد.

درمان های دیگر

•  در حالی که تنظیم رفتاری و CPAP اغلب به عنوان درمان های خط اول برای بیماران مبتلا به OSA توصیه می شود، درمان های دیگری ممکن است در برخی موارد به کار گرفته شوند.
• یک دستگاه دهان (همچنین به عنوان “دستگاه جلو آورنده فک پایین” شناخته می‌شود) می‌تواند فک را حرکت دهد، زبان و کام نرم را به سمت جلو فشار دهد تا انسداد را در برخی افراد کاهش دهد.
• وسایل خوراکی در کاهش خروپف بسیار موثر هستند، در حالی که اثر آنها بر OSA گاهی محدود می شود . در نتیجه، آنها برای موارد خفیف OSA که در آن کاهش خروپف هدف اصلی است، مناسب هستند. در حالی که وسایل خوراکی به اندازه CPAP برای OSA موفق نیستند، ممکن است گزینه مناسبی برای کسانی باشند که نمی توانند CPAP را تحمل کنند (یا ترجیح می دهند از آن استفاده نکنند). وسایل خوراکی عوارض جانبی کمی دارند، اما استفاده طولانی مدت ممکن است باعث ایجاد تغییراتی در گزش شود.

سایر ابزارهای طراحی شده برای از بین بردن خروپف و بهبود خواب بدون نسخه یا با نسخه در دسترس هستند. نوارهایی روی بینی یا سوراخ های بینی گذاشته می شود تا به باز نگه داشتن راه هوایی کمک کند. در حالی که برخی افراد این دستگاه ها را مفید می دانند، شواهد اندکی مبنی بر موثر بودن آن ها در درمان آپنه خواب وجود دارد. اگر می‌خواهید یکی از این دستگاه‌ها را امتحان کنید، حتماً همه برچسب‌ها و دستورالعمل‌ها را به دقت بخوانید و ابتدا آن را با پزشک خود در میان بگذارید.

• جراحی راه هوایی فوقانی – جراحی گزینه ای برای افرادی است که درمان غیرجراحی را تحمل نمی کنند یا با آن پیشرفت نمی کنند. جراحی ممکن است همراه با سایر درمان‌های غیرجراحی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
• تکنیک های جراحی ساختارهای راه هوایی فوقانی را بازسازی می کنند و استخوان یا بافت نرم را تغییر می دهند. Uvulopalatopharyngoplasty (UPPP) شامل برداشتن یووولا و هرگونه بافت اضافی در گلو، از جمله لوزه ها، در صورت وجود است. درمان های دیگر، مانند پیشرفت فک بالا (MMA)، رویکرد جامع تری را برای راه های هوایی حلقی فوقانی و تحتانی ارائه می دهد.

UPPP به تنهایی دارای میزان موفقیت کم (کمتر از 50٪) است و بیماران ممکن است عود کنند (زمانی که علائم OSA پس از جراحی برمی گردند) . در نتیجه این عمل فقط در موارد کمی پیشنهاد می شود و باید با احتیاط برخورد کرد. MMA ممکن است میزان موفقیت بهتری داشته باشد، به خصوص در بیماران با ساختار غیرعادی فک (فک بالا و فک پایین)، اما درمان دشواری است.

تراکئوستومی یک سوراخ دائمی در گردن ایجاد می کند. این دارو برای افراد مبتلا به بیماری های جدی که روش های کمتر رادیکال برای آنها شکست خورده یا بی اثر هستند، تعیین شده است. اگرچه تراکئوستومی در درمان آپنه انسدادی خواب موثر است، اما مستلزم تغییرات قابل توجهی در شیوه زندگی است و شامل برخی از خطرات جدی (مانند عفونت، خونریزی و انسداد) است.

همه روش های جراحی نیاز به گفتگو در مورد اهداف درمان، نتایج پیش بینی شده و مشکلات احتمالی دارند.

منبع اصلی: آپ تو دیت

سایر منابع

National Library of Medicine

(www.nlm.nih.gov/medlineplus/healthtopics.html)

National Heart, Lung, and Blood Institute

(www.nhlbi.nih.gov)

American Academy of Sleep Medicine

(www.aasmnet.org)

National Sleep Foundation

(www.sleepfoundation.org)

American Sleep Apnea Association

(www.sleepapnea.org)