تست خواب یا پلی سومنوگرافی چیست؟ راهنمای جامع (2024)

انواع تست خواب و تفاوت‌های آنها

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که خواب شما چطور مورد بررسی قرار می‌گیرد؟ اگر شب‌ها خروپف می‌کنید، در خواب حرکت‌های غیرطبیعی دارید، یا روزها مدام خسته‌اید، تست‌های خواب به شما کمک می‌کنند. در این مطلب جذاب و کاربردی، سه نوع از رایج‌ترین تست‌های خواب یعنی پلی‌سومنوگرافی (Polysomnography)، تست خواب خانگی (Home Sleep Test) و اکتی‌گرافی (Actigraphy) را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید تا رازهای خواب‌تان را کشف کنید! 🌙💤

۱. پلی‌سومنوگرافی (Polysomnography) 🛌📊

پلی‌سومنوگرافی یا به اختصار PSG، تستی است که در آزمایشگاه‌های تخصصی خواب انجام می‌شود. این تست به‌نوعی «جامع‌ترین و دقیق‌ترین تست خواب» به حساب می‌آید. در طول شب، فرد در محیطی آرام و کنترل‌شده می‌خوابد و پزشکان با استفاده از تجهیزات پیشرفته، جنبه‌های مختلف خواب او را بررسی می‌کنند.

حالا تست پلی سومنوگرافی چطور انجام می‌شود؟

✅ در این تست، الکترودهایی به سر، صورت و بدن فرد وصل می‌شود که اطلاعاتی درباره:

• فعالیت مغز (EEG)،
• حرکات چشم (EOG)،
• ضربان قلب (ECG)،
• سطح اکسیژن خون (SpO2)،
• حرکات عضلات و
• الگوهای تنفسی ثبت می‌کند.

✅ کل این فرایند زیر نظر متخصصین خواب نظارت می‌شود.

کاربردها

• تشخیص آپنه خواب انسدادی (OSA)،
• بررسی اختلالات حرکتی مرتبط با خواب (مانند سندرم پای بی‌قرار)،
• ارزیابی صرع مرتبط با خواب،
• تحلیل عمیق اختلالات خواب REM.

مزایا

⭐ دقت بالا و جامع بودن اطلاعات. ⭐ امکان بررسی اختلالات پیچیده خواب.

معایب

🔸 هزینه بالاتر. 🔸 نیاز به حضور در آزمایشگاه.

۲. تست خواب خانگی (Home Sleep Test) 🏠💤

تست خواب خانگی یا به اختصار HST، گزینه‌ای ساده‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر از پلی‌سومنوگرافی است. همان‌طور که از اسمش پیداست، این تست را می‌توانید در خانه و در شرایط عادی خواب خود انجام دهید.

چگونه انجام می‌شود؟

✅ دستگاهی کوچک همراه با حسگرهایی به فرد داده می‌شود که او در طول شب از آن استفاده می‌کند. این حسگرها معمولاً:

• الگوهای تنفسی،
• سطح اکسیژن خون،
• ضربان قلب و
• خروپف را اندازه‌گیری می‌کنند.

✅ داده‌ها ضبط شده و توسط پزشک تحلیل می‌شود.

کاربردها

• تشخیص اختلالات ساده‌تر مانند آپنه خواب خفیف تا متوسط.
• بررسی الگوهای تنفسی غیرطبیعی.

مزایا

⭐ انجام تست در محیط طبیعی خواب شما. ⭐ هزینه کمتر نسبت به PSG. ⭐ راحتی و دسترسی آسان‌تر.

معایب

🔸 داده‌های محدود (عدم بررسی فعالیت مغز و عضلات). 🔸 دقت کمتر برای اختلالات پیچیده.

۳. اکتی‌گرافی (Actigraphy) ⌚🌀

اکتی‌گرافی، مدرن‌ترین روش بررسی خواب است که شباهت زیادی به ساعت‌های هوشمند دارد. این تست از طریق یک دستگاه کوچک که شبیه به ساعت روی مچ دست بسته می‌شود، الگوهای خواب و بیداری فرد را ثبت می‌کند.

چگونه انجام می‌شود؟

✅ دستگاه اکتی‌گراف حرکت‌های شما را اندازه‌گیری کرده و الگوهای فعالیت و سکون را تحلیل می‌کند. ✅ به جای یک شب، این تست معمولاً برای چند روز یا حتی چند هفته انجام می‌شود.

کاربردها

• بررسی الگوی خواب و بیداری در طولانی‌مدت.
• کمک به تشخیص بی‌خوابی یا اختلالات ریتم شبانه‌روزی.
• مفید برای افرادی که به دلیل شغل یا سبک زندگی، خواب نامنظم دارند.

مزایا

⭐ غیرتهاجمی و بسیار راحت. ⭐ ثبت داده‌ها در مدت‌زمان طولانی. ⭐ مناسب برای افرادی که نمی‌توانند در آزمایشگاه بخوابند.

معایب

🔸 دقت پایین‌تر برای تشخیص اختلالات تنفسی. 🔸 عدم تحلیل جزئیات عمیق مغزی و تنفسی.

تفاوت‌ها در یک نگاه 📊🧐

چه زمانی کدام تست را انتخاب کنیم؟ 🎯

پلی‌سومنوگرافی:

• اگر خروپف شدید دارید.
• اگر حرکات عجیب یا تشنج در خواب دارید.
• اگر متخصص شما به اختلالات پیچیده مشکوک است.

تست خواب خانگی:

• اگر فقط احتمال آپنه خواب داده شده.
• اگر راحتی و هزینه پایین‌تر برای شما اولویت دارد.

اکتی‌گرافی:

• اگر الگوی کلی خواب شما به هم ریخته است.
• اگر خواب نامنظم یا شغل شیفتی دارید.

آمادگی‌های قبل از انجام تست خواب 🛌🌙

برای انجام یک تست خواب موفق و دقیق، رعایت برخی آمادگی‌ها و نکات قبل از مراجعه به کلینیک ضروری است. این نکات به شما کمک می‌کند که در طول تست، خواب راحت‌تری داشته باشید و نتایج قابل اعتمادی ارائه شود. در ادامه، تمام جزئیات این آمادگی‌ها را به شما توضیح می‌دهم.

۱. مشاوره اولیه با پزشک 🩺💡

قبل از انجام تست خواب، پزشک متخصص اطلاعاتی درباره وضعیت شما جمع‌آوری می‌کند. این شامل:

• شرح حال کامل از مشکلات خواب (مانند خروپف، بی‌خوابی، یا حرکات غیرطبیعی).
• سابقه بیماری‌های مزمن (مانند دیابت، فشار خون، یا اختلالات قلبی).
• داروهایی که مصرف می‌کنید.

✅ نکته: اگر دارویی مصرف می‌کنید که ممکن است روی خواب شما تأثیر بگذارد (مانند داروهای آرام‌بخش یا کافئین)، پزشک ممکن است توصیه کند مصرف آن را تنظیم کنید.

۲. اجتناب از مصرف کافئین و الکل ☕🍷

• کافئین: در روز انجام تست، از مصرف قهوه، چای، نوشابه، یا شکلات خودداری کنید. این مواد می‌توانند الگوی طبیعی خواب شما را تغییر دهند.
• الکل: مصرف الکل نیز می‌تواند نتایج تست خواب را غیرقابل اعتماد کند، زیرا بر مراحل خواب و الگوهای تنفسی تأثیر می‌گذارد.

۳. خواب کافی شب قبل از تست 🕊️💤

اگرچه شاید تصور کنید کم‌خوابی به دقت تست کمک می‌کند، اما بهتر است شب قبل از تست خواب کافی داشته باشید. کم‌خوابی شدید می‌تواند نتایج غیرواقعی ایجاد کند.

✅ توصیه: به برنامه خواب عادی خود پایبند باشید و حدود ۷-۸ ساعت بخوابید.

۴. تنظیم برنامه روزانه قبل از تست 📆🛠️

• روز قبل از تست، از فعالیت‌های شدید بدنی که ممکن است خستگی بیش از حد ایجاد کند، اجتناب کنید.
• زمان شام خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که چند ساعت قبل از خواب باشد و غذای سنگین مصرف نکنید.

۵. رعایت بهداشت فردی 🚿✨

• شست‌وشوی بدن و موها: قبل از مراجعه به کلینیک، بدن و موهای خود را بشویید. این کار به چسبیدن بهتر سنسورها کمک می‌کند.
• عدم استفاده از لوسیون و محصولات چرب: از محصولات چرب یا روغنی روی پوست و موها استفاده نکنید، زیرا ممکن است عملکرد الکترودها را مختل کند.

۶. لباس راحت و مناسب همراه داشته باشید 👕🧥

• لباس‌های گشاد و راحتی مانند پیژامه یا لباس خواب را با خود بیاورید.
• لباس‌های دارای دکمه یا زیپ توصیه می‌شود تا در هنگام اتصال سنسورها راحت‌تر باشند.

۷. اجتناب از چرت روزانه 😴🕒

در روز انجام تست، از چرت زدن یا خوابیدن در طول روز پرهیز کنید. این کار به خواب‌آلودگی طبیعی در شب و نتایج دقیق‌تر کمک می‌کند.

۸. همراه داشتن وسایل ضروری 🎒📋

• اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، آن را همراه داشته باشید.
• کتاب، مجله یا هر چیزی که برای آرامش و سرگرمی قبل از خواب نیاز دارید، با خود بیاورید.
• مسواک، خمیر دندان، و وسایل بهداشت شخصی را فراموش نکنید.

۹. اجتناب از مواد تحریک‌کننده 🚬⚠️

• در روز تست، از مصرف سیگار یا سایر مواد محرک که ممکن است کیفیت خواب شما را تحت تأثیر قرار دهند، خودداری کنید.

۱۰. اطمینان از آگاهی کامل درباره فرایند تست 📝❓

اگر درباره مراحل تست خواب سؤالی دارید یا نگرانید، حتماً پیش از روز تست با پزشک یا تکنسین کلینیک صحبت کنید. آگاهی کامل از فرایند تست به کاهش استرس شما کمک می‌کند.

۱۱. آوردن موارد خاص خواب (در صورت نیاز) 🧸🛏️

• اگر به استفاده از بالش یا پتو خاصی عادت دارید، می‌توانید آنها را با خود بیاورید.
• برخی افراد ممکن است بخواهند وسایل کمک‌کننده به آرامش (مانند ماسک چشم یا گوش‌گیر) همراه داشته باشند.

۱۲. رعایت ساعات دقیق مراجعه ⏰🚪

بهتر است حداقل ۳۰ دقیقه قبل از زمان مقرر به کلینیک برسید تا مراحل اولیه پذیرش و آماده‌سازی انجام شود. به تأخیر افتادن می‌تواند زمان تست شما را کاهش دهد.

۱۳. آگاهی از دستورالعمل‌های خاص کلینیک 🏥📌

هر کلینیک ممکن است دستورالعمل‌های خاصی داشته باشد که بهتر است از قبل از آنها مطلع شوید.

کلینیک دکتر مصطفی امیری معمولاً این دستورالعمل‌ها را هنگام نوبت‌دهی ارائه می‌دهد.

آماده‌سازی مناسب قبل از انجام تست خواب تأثیر مستقیمی بر دقت و کیفیت نتایج دارد. رعایت این نکات باعث می‌شود که:

1. خواب راحت‌تری در طول تست داشته باشید.
2. نتایج دقیق‌تری برای تشخیص مشکلات احتمالی خواب دریافت کنید.

مراحل گام‌به‌گام انجام تست خواب در کلینیک دکتر مصطفی امیری 🛌💡

تصور کنید که برای بررسی کیفیت خواب‌تان به کلینیک مراجعه می‌کنید. شاید ابتدا کمی نگران باشید که چه اتفاقی قرار است بیفتد، اما خبر خوب این است که همه چیز در محیطی آرام، با تجهیزات پیشرفته و تیمی حرفه‌ای انجام می‌شود. بیایید با هم قدم به قدم مراحل تست خواب را بررسی کنیم:

۱. ورود به کلینیک و پذیرش بیمار 🏥

✅ پذیرش: اولین مرحله، مراجعه به کلینیک خواب دکتر امیری و انجام مراحل پذیرش است. تیم کلینیک شما را راهنمایی می‌کند تا اطلاعات لازم مانند سابقه پزشکی، مشکلات خواب، و هرگونه داروهای مصرفی را ثبت کنید. این اطلاعات برای تفسیر دقیق نتایج تست بسیار مهم هستند.

✅ آماده‌سازی ذهنی: کارشناسان کلینیک برای کاهش استرس و ابهام شما، فرآیند تست را با جزئیات توضیح می‌دهند. و همچنین از شما خواسته میشود که لباس راحت برای خواب بپوشید.

۲. ورود به اتاق خواب تخصصی 🛋️🌙

✅ محیط خواب: اتاقی که برای تست خواب استفاده می‌شود، شبیه به یک اتاق خواب خانگی، راحت و آرامش‌بخش طراحی شده است. چراغ‌ها، تخت خواب گرم و نرم و دکوراسیون مناسب، حس آرامش خواب را فراهم می‌کند.

✅ مشاوره اولیه: در این مرحله، تکنسین تست خواب شما را با تجهیزات و نحوه اتصال سنسورها آشنا می‌کند.

۳. آماده‌سازی و اتصال سنسورها 🔌📊

✅ چسباندن سنسورها:

• الکترودهایی کوچک به قسمت‌های خاصی از بدن شما (سر، صورت، سینه، و پاها) وصل می‌شود.
• حسگرهایی روی انگشت برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون و ضربان قلب نصب می‌شوند.
• کمربندهای سبک روی قفسه سینه و شکم بسته می‌شوند تا حرکات تنفسی را ثبت کنند.

✅ آزمایش اولیه سنسورها:

• پیش از خواب، تکنسین عملکرد سنسورها را بررسی می‌کند تا مطمئن شود تمام پارامترها به درستی ثبت می‌شوند.

۴. شروع خواب و نظارت شبانه 🕛🛌

✅ شروع خواب:

• شما روی تخت دراز می‌کشید و طبق عادت همیشگی خودتان به خواب می‌روید. حسگرها به هیچ وجه مانع حرکت یا خواب شما نمی‌شوند.

✅ نظارت مداوم:

• متخصصان با استفاده از سیستم‌های پیشرفته، در اتاق کنترل مجاور، به‌صورت زنده پارامترهای فیزیولوژیکی شما را پایش می‌کنند.
• دوربین‌هایی مجهز به نور مادون قرمز حرکات شما را ثبت می‌کنند، بدون اینکه نوری مزاحم خواب شود.

✅ مدت زمان تست:

• معمولاً این تست یک شب کامل، یعنی بین ۶ تا ۸ ساعت، طول می کشد.

۵. پایان تست و جدا کردن تجهیزات 🌅🎯

✅ پایان تست:

• صبح روز بعد، تکنسین به‌آرامی سنسورها را جدا می‌کند و اطلاعات ثبت‌شده را برای تحلیل به متخصصین کلینیک می‌سپارد.

۶. تحلیل و تفسیر نتایج 📈📑

✅ جمع‌آوری داده‌ها:

• تمامی اطلاعات ثبت‌شده، از جمله الگوی مغزی (EEG)، حرکات عضلات (EMG)، الگوهای تنفسی و دیگر داده‌ها، وارد نرم‌افزارهای پیشرفته می‌شود.

✅ تحلیل توسط متخصص:

• پزشک متخصص خواب با بررسی داده‌ها، اختلالات احتمالی مانند آپنه خواب، اختلالات خواب REM، یا حرکات غیرطبیعی در خواب را تشخیص می‌دهد.

✅ ارائه گزارش نهایی در طی یک تا دو هفته آینده:

• گزارش شامل:
  • الگوی کلی خواب،
  • وقفه‌های تنفسی،
  • درصد خواب REM و NREM،
  • سایر جزئیات مرتبط.
• پرینت این گزارش به شما داده میشود و راهکارهای درمانی شخصی سازی شده برای شما، توسط متخصص خواب توضیح داده می‌شود.

۷. مشاوره و برنامه درمانی 🩺✨

✅ مشاوره تخصصی:

• پس از بررسی نتایج، پزشک جلسه‌ای با شما برگزار می‌کند تا:
  • علت مشکلات خواب را توضیح دهد.
  • داروهای مناسب را برای شما تجویز کند.
  • در صورت نیاز به دستگاه‌هایی مانند CPAP یا تغییرات سبک زندگی، راهنمایی ارائه کند.

✅ برنامه درمانی:

• براساس نتایج، ممکن است داروها، تمرینات خاص یا تغییرات در رژیم غذایی و عادات خواب توصیه شود.

اگر شما با مشکلات مربوط به خواب دست و پنجه نرم می‌کنید، مهم است که با یک متخصص اختلالات خواب مشورت کنید. دکتر مصطفی امیری، متخصص مغز و اعصاب و فوق‌تخصص اختلالات خواب با فلوشیپ از اسپانیا، می‌تواند راهنمای شما در این سفر به سوی یک خواب بهتر باشد.

نتایج تست خواب نیز به شما کمک خواهد کرد که دکتر متخصص خواب، بهترین درمان را انتخاب کند تا بتوانید خوابی خوب، با کیفیت و راحت داشته باشید.

تست خواب آنلاین داریم؟

بله نوعی از تست خواب است که شما در منزل انجام می دهید و پزشکتان در کلینیک آن را تفسیر می کند، البته نیاز است که برای شما دستگاه تست خواب خانگی متصل  و تنظیم شود

رایج ترین روش انجام تست خواب، پلیسومنوگرافی است.

طوری که شما در  آزمایشگاهی با تکنولوژی پیشرفته که مانند اتاق هتل راحت است می خوابید و یک تکنسین در یک اتاق مجاور فعالیت های بدن و مغز شما را ثبت می کند.

با هم، این داده ها یک تصویر دقیق از الگوهای خواب غیرعادی و یا طبیعی منحصر به فرد هر فرد را نشان می دهد، از جمله اینکه چقدر زمان را در مراحل عمیق خواب صرف می کنید، اینکه آیا اکسیژن به اندازه کافی دریافت می کنید؟ چه زمانی بیدار می شوید (حتی کمی) و اینکه آیا خواب شما توسط عواملی مانند حرکات دست و پا خراب می شود؟

سوال و جواب در مورد تست خواب

1. چه اختلالاتی را می‌توان با تست خواب شناسایی کرد؟
تست خواب می‌تواند طیف گسترده‌ای از اختلالات خواب را شناسایی کند، از جمله آپنه خواب، بی‌خوابی، نارکولپسی، سندروم پاهای بی‌قرار (RLS)، اختلالات ریتم شبانه‌روزی (مثل جت‌لگ و اختلالات شیفت کاری) و پاراسومنیاها (مثل خواب‌گردی و کابوس‌های شبانه).

2. آیا می‌توان در هنگام تست خواب سوتین پوشید؟
بله، پوشیدن سوتین در طول تست خواب ممکن است، اما بهتر است از مدل‌های راحت استفاده کنید تا دستگاه‌های اندازه‌گیری به درستی عمل کنند و شما هم خواب راحتی داشته باشید.

3. چه مشکلاتی ممکن است با آپنه خواب اشتباه گرفته شوند؟
برخی از مشکلات مانند بی‌خوابی، خروپف شدید، اضطراب، سندروم پاهای بی‌قرار و مشکلات قلبی می‌توانند با علائم آپنه خواب اشتباه گرفته شوند، چرا که علائم مشترک مانند خستگی و خواب‌آلودگی در طول روز دارند.

4. آیا بیمه‌ها هزینه‌های تست خواب را پوشش می‌دهند؟
بسیاری از بیمه‌ها هزینه‌های تست خواب را در صورت داشتن تجویز پزشکی و دلایل کافی، پوشش می‌دهند، اما پوشش بیمه بستگی به نوع بیمه و شرایط خاص هر فرد دارد.

۵. اگر نیاز به دستشویی داشته باشم، چه کاری باید در حین تست خواب انجام دهم؟
نگران نباشید! اگر در طول تست خواب نیاز به دستشویی داشته باشید، کافیست به تکنسین‌ها اطلاع دهید تا سنسورها را به طور موقت جدا کنند و شما بتوانید به دستشویی بروید.

6. چه عواملی می‌توانند نتایج تست خواب را مختل کنند؟
مصرف کافئین، استرس، داروهای خاص، تغییر در محیط خواب، و نگرانی از روند تست می‌توانند روی نتایج تست خواب تاثیر بگذارند و نتایج دقیق را تحت تأثیر قرار دهند.

7. تفاوت بین تست خواب و پلی‌سومنوگرافی چیست؟
پلی‌سومنوگرافی نوع خاصی از تست خواب است که با استفاده از تجهیزات پیشرفته‌تر، فعالیت مغز، حرکات چشم، سطح اکسیژن خون، ضربان قلب و حرکات بدن را در طول خواب ثبت می‌کند، و برای تشخیص بسیاری از اختلالات خواب استفاده می‌شود.

8. کدام اختلالات را می‌توان با تست پلی‌سومنوگرافی تشخیص داد؟
پلی‌سومنوگرافی به‌ویژه برای تشخیص آپنه خواب، نارکولپسی، سندروم پاهای بی‌قرار و سایر اختلالات تنفسی و حرکتی در خواب مناسب است.

9. آیا پلی‌سومنوگرافی را می‌توان در خانه انجام داد؟
بله، برخی از تجهیزات پلی‌سومنوگرافی قابل حمل وجود دارند که می‌توانند در خانه استفاده شوند، هرچند پلی‌سومنوگرافی خانگی ممکن است جزئیات کمتری نسبت به نمونه‌ی بالینی آن ارائه دهد، اما برای تشخیص اولیه برخی اختلالات خواب مفید است.

دکتر مصطفی امیری متخصص مغزواعصاب و فوق تخصص اختلالات خواب

فلوشیپ اختلالات خواب از اسپانیا